Zębiniaki, nazywane także kamieniami miazgowymi, to zwapnienia w miazdze, zlokalizowane głównie w komorze zęba. Dotyczą najczęściej zębów trzonowych, siekaczy dolnych, a także zębów niewyrżniętych i zatrzymanych. Ich rozmiary mogą być bardzo różne, od cząstek wielkości mikroskopijnej po duże zmiany obliteryzujące komorę miazgi. Przyczyny ich powstawania nie zostały do końca ustalone.
Zębiniaki są formą zwyrodnienia miazgi w postaci zwapnionych złogów soli mineralnych. Ich przyczyną mogą być przewlekłe stany zapalne lub urazy. Najczęściej powstają w miejscach martwiczych ognisk. Zlokalizowane są w obrębie komory i korzenia zęba, posiadają różny kształt.
Jeżeli nie powodują dolegliwości bólowych, najczęściej zostają zdiagnozowane przypadkowo po wykonaniu u pacjenta diagnostyki obrazowej – zdjęcia ortopantomograficznego (przeglądowego).
Rodzaje zębiniaków
Ze względu na rozmiar i umiejscowienie można je podzielić na:
- zębiniaki zbite, zlokalizowane w komorze zęba, widoczne w obrazie RTG;
- zębiniaki rozproszone, umiejscowione najczęściej w kanałach korzeni, niewidoczne na zdjęciu RTG.
Ze względu na strukturę budowy dzielimy je na:
- zębiniaki prawdziwe, zbliżone strukturą do budowy zębiny, rzadziej występujące;
- zębiniaki rzekome, które nie mają budowy charakterystycznej dla zębiny, zawierają zwapniałe komórki, rozrastają się poprzez proces narastającego wapnienia.
Ze względu na ich umiejscowienie
- zębiniaki luźno leżące, nieprzylegające do ściany jamy zębowej, w całości otoczone przez miazgę;
- zębiniaki przyścienne, częściowo związane z zębiną;
- zębiniaki śródzębinowe, całkowicie otoczone przez zębinę.
Rozpoznanie i leczenie zębiniaków
Rozpoznanie zębiniaków – po wykluczeniu innych przyczyn bólu – ustala się na podstawie obrazu radiologicznego.
Małe zębiniaki nie dają żadnych dolegliwości bólowych. Wraz z ich wzrostem pojawia się ból, wynikający z ucisku na nerwy czuciowe i naczynia krwionośne. W pierwszej fazie jest to ból przypominający zapalenie miazgi lub nerwu trójdzielnego. Zębiniaki wielkich rozmiarów wypełniają całą komorę zęba, uszkadzają miazgę i prowadzą do jej obumierania.
Leczenie zębiniaków: w przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych leczeniem z wyboru jest usunięcie chorobowo zmienionej miazgi i leczenie kanałowe.
Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym lub analgosedacji, z całkowitym lub częściowym zniesieniem świadomości pacjenta, zatem jest bezbolesny.
Zębiniaki nie powodujące dolegliwości bólowych o niewielkich rozmiarach należy obserwować i okresowo przeprowadzać diagnostykę radiologiczną.
Wraz z wiekiem pacjenta zwiększa się ilość i rozmiar zębiniaków.
Zębiniaki mogą stać się problemem podczas leczenie endodontycznego, ponieważ utrudniają prawidłowy dostęp do dna komory zęba i do ujść kanałów, a także mogą stać się przyczyną złamania narzędzia podczas opracowywania kanału.
Zmiana w postaci zębiniaka nie ma nic wspólnego ze zmianami o charakterze nowotworowym. Natomiast zmiana bliska wyłącznie z nazwy, czyli zębiak, to łagodny guz nowotworowy. O szczegóły terminów medycznych zawsze warto zapytać lekarza, aby pogłębić wiedzę i uniknąć stresu.
